Zenith, Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken

Naam: 
Zenith, Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken
Plaats: 
Gouda
Nationaliteit: 
Nederland
Werkperiode: 
1915-1984
Geschiedenis bedrijf: 

De Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken Zenith, P.J. van der Want Azn. is oorspronkelijk opgericht in 1749. In 1915 voert het de naam Zenith in voor een nieuw type tabakspijp: de doorroker. In 1917 komt Aart van der Want (1894-1974) in het bedrijf. In 1918 wordt het perceel Prins Hendrikstraat 99-101 aangekocht. Hier wordt gedecoreerd gebruiks- en sieraardewerk gemaakt. De decors worden direct op de witte scherf geschilderd en daarna afgedekt met een transparant glazuur. In 1924 gaat de fabriek over op Gouds mat. De decors worden op een voorgebrand glazuur aangebracht, de patronen worden dik omlijnd met veel zwart eromheen. In 1929 en 1930 zijn er crisisjaren. In Gouda zijn er ook stakingen. Er volgen veel ontslagen. In 1931 wordt Willem Stuurman, leerling van Bert Nienhuis, aangetrokken als ontwerper. Tussen 1931 en 1934 ontwerpt hij een nieuwe collectie. Er worden ook souvenirartikelen in productie genomen. Vanaf 1935 wordt er Delfts blauw geproduceerd, sieraardewerk en tegels. Het merk, de gekroonde ZG wordt voor geheel Europa gedeponeerd. Na de Tweede Wereldoorlog is er een forse toename van de productie van kwaliteitsaardewerk. In 1950 komt Dirk van der Want (1927-2005) na zijn opleiding aan de Kunstnijverheidsschool te Maastricht in het bedrijf. Er komt een electrische klokoven die de turfoven uit 1917 vervangt. In 1953 is er nieuwbouw van het kantoorgebouw en een grote showroom. In 1968 is Zenith de grootste plateelfabriek van Gouda. Tussen 1960 en 1970 wordt de screen- en transfertechniek meer en meer toegepast. In 1980 is er een grote brand waarbij het magazijn en het archief verloren gaan. In 1984 is er de sluiting van het bedrijf (tekst Pluis 2008).

Afbeeldingen: oorvaas, matglazuur 1924-1929 (bron Pinterest); drie vazen ontwerp Willem Stuurman, 1931-1934; wapenschildje Nederland (coll. Peter Folkers).

Bibliografie: 
  • Pluis, Jan, Nederlandse tegels 1900-2000, 2008.