Citroen, Paul

Voornaam: 
Paul
Voorletters: 
R.P.
Achternaam: 
Citroen
Geboortejaar: 
1896
Geboorteplaats: 
Berlijn
Geboorteland: 
Duitsland
Overlijdensjaar: 
1983
CV: 

Roelof Paul (Paul) Citoen is geboren te Berlijn op 15 december 1896. Zijn ouders hebben de Nederlandse nationaliteit. Tussen 1910 en 1912 volgt hij lessen op een (onbekende) tekenschool in Berlijn. Tussen 1912 en 1914 bezoekt hij een kunstopleiding in Berlijn-Charlottenburg. In 1915 is hij gelegerd in Alkmaar. In hetzelfde jaar keert hij terug in Berlijn. Tussen 1916 en 1917 doet hij de opleiding voor boekhandelaar. In 1917 komt hij naar Amsterdam. Tussen 1922 en 1924 volgt hij de opleiding aan het Bauhaus te Weimar. Tussen 1924 en 1928 reist hij heen en weer tussen Berlijn, Amsterdam, Parijs en Bazel. Vanaf 1929 tot 1935 vestigt hij zich in Amsterdam. In 1935 wordt hij benoemd als docent aan de Academie voor Beeldende Kunsten te Den Haag. Hij woont dan korte tijd in Leiden. Vanaf 1936 tot aan zijn dood in 1983 woont Citroen in Wassenaar. In de oorlogsjaren 1944 - 1945 is hij ondergedoken in 's-Graveland. Van 1945 tot 1960 is hij opnieuw docent aan de Academie in Den Haag. Paul Citroen is schilder, aquarellist, tekenaar, fotograaf, etser, lithograaf. ontwerper, glasontwerper, keramist, docent, kunsttheoreticus en auteur. Als fotograaf is hij vooral actief van 1924 tot midden jaren dertig.

De keramiek van Paul Citroen                                                                                                                                                                                    Paul Citroen onderhield persoonlijke betrekkingen met Willem Sandberg, de directeur van het Stedelijk Museum te Amsterdam. Met een budget van de Stichting Buyko (een stimuleringsfonds van Magazijn de Bijenkorf) kon Sandberg direct na de Tweede Wereldoorlog kunstaankopen doen van beginnende kunstenaars. Deze aankopen waren bestemd voor de Buyko collectie, die dan vervolgens in de collectie van het Stedelijk Museum terecht kwamen. Citroen vroeg Sandberg op 20 september 1949 enkele beschilderde tegels voor het museum aan te kopen. 'Ik vraag dit - behalve om het geld - ook omdat ik het prettig zou vinden als de besten van de 50, die ik tot nu toe gemaakt heb, in jullie verzameling komen.' Sandberg kiest daarop vier tegels uit, waaronder een tegel met een grote gele citroen op zwart fond. Van de geselecteerde tegels is de biscuittegel afkomstig uit het atelier van Harm Kamerlingh Onnes en voorzien van zijn stempels en datering 1949. Het ligt voor de hand dat Citroen de tegels in het atelier van Kamerlingh Onnes in Delft heeft beschilderd en dat deze daar ook zijn gestookt. Nadat Sandberg was opgevolgd door directeur Eddy de Wilde heeft deze veel van de Sandberg aankopen teruggestuurd naar de Stichting Buyko. Nu zijn een viertal van de tegels met een KNB nummer in bezit van Capriolus (zie enkele afbeelingen). 

 Paul Citroen overlijdt te Wassenaar op 13 maart 1983.

Afbeeldingen: Portret (bron Joods Amsterdam); Paul Citroen met een van zijn portrettekeningen (bron DBNLorg); Paul Citroen als fotograaf in 1932 (bron Nederlands Fotomuseum); Paul Citroen hier met Yvonne Keuls; tegel met zelfportret, 1976 (coll. Capriolus); tegel met droedeldecor (coll. Princessehof Leeuwarden); tegel met portret van Chaja Ruchel Goldstein uit 1949; tegel met mannekop uit 1949; diverse achterkanten met de stempels van Harm Kamerlingh Onnes. 

Bibliografie: 

* Roodenburg-Schadd, Caroline, "Bijko, buyko, buykoop. Willem Sandberg, het Stedelijk Museum en de Bijenkorf-collectie", in: Jong Holland, no 2, 1999.